Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

animo aegro

  • 1 aeger

    aeger, gra, grum, adj. [Curtius proposes to connect it with ep-eigô, to press, drive; aigis, storm-wind; aiges, waves; and Sanscr. egāmi, to tremble; trembling, shaking, being a common symptom of illness], designates indisposition, as well of mind as of body (while aegrotus is generally used only of physical disease; class.; in Cic. far more frequent than aegrotus; Celsus uses only aeger, never aegrotus).
    I.
    Lit., of the body, ill, sick, unwell, diseased, suffering.
    (α).
    Of men:

    homines aegri morbo gravi,

    Cic. Cat. 1, 13:

    graviter aegrum fuisse,

    id. Div. 1, 25; id. Tusc. 2, 25, 61:

    infirma atque aegra valetudo,

    id. Brut. 48 fin.:

    aegro corpore esse,

    id. ad Quir. 1 fin.:

    ex vulnere,

    id. Rep. 2, 21:

    vulneribus,

    Nep. Milt. 7:

    pedibus,

    Sall. C. 59, 4; so Liv. 42, 28; Tac. H. 3, 38;

    Wernsd. Poët. L. Min. 6, 197, 8: stomachus,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    anhelitus,

    shortness of breath, Verg. A. 5, 432.—At a later period constr. with gen. or acc.:

    Psyche aegra corporis, animi saucia,

    App. M. 4, 86, p. 310 Oud. (cf. id. ib. 5, 102, p. 360 Oud.: Psyche corporis et animi alioquin infirma; and Liv. Andron. ap. Prisc. p. 725 P.:

    inops, aegra sanitatis, where, however, Bothe suspects aegra to be a gloss.): memini, me quondam pedes tunc graviter aegrum,

    Gell. 19, 10.—Subst., a sick person, Cic. Div. 2, 3:

    ne aegri quidem omnes convalescunt,

    id. N. D. 2, 4: aegro adhibere medicinam, id. de Or. 2, 44, 186:

    vicinum funus aegros exanimat,

    Hor. S. 1, 4, 126:

    ungebant oleo multos aegros,

    Vulg. Marc. 6, 16; ib. Act. 5, 16. —Hence, ab aegris servus, an attendant on the sick, a nurse (cf. ab):

    D. M. SEXTORIO AVG. LIB. AB AEGRIS CVBICVLARIORVM,

    Inscr. Orell. 2886.—
    (β).
    Of brutes:

    sues aegri,

    Verg. G. 3, 496; so Col. 6, 5, 1:

    avidos inlidit in aegrum Cornipedem cursus,

    i. e. wounded, Stat. Th. 11, 517.—
    (γ).
    Of plants, diseased:

    seges aegra,

    Verg. A. 3, 142:

    aegra arbor,

    Pall. Febr. 25, 23:

    vitis,

    id. Mart. 7, 4.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of the mind, troubled, anxious, dejected, sad, sorrowful, etc., of any agitation of the passions or feelings, of love, hope, fear, anxiety, sorrow:

    aeger animus,

    Sall. J. 74:

    aegris animis legati superveniunt,

    Liv. 2, 3, 5; cf.

    Drak. ad h. l.: scribendi cacoëthes aegro in corde senescit,

    Juv. 7, 52: aegri mortales, i. e. miseri (deiloi brotoi, oizuroi, poluponoi), Verg. A. 2, 268; constr. with abl., gen., and ab.
    (α).
    With abl.: Medea animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Cic. Cael. 8 (the later edd. animo aegro, as B. and K.):

    animus aeger avaritiā,

    Sall. J. 31:

    amore,

    Liv. 30, 11:

    curis,

    Verg. A. 1, 208 al. —
    (β).
    With gen. of respect (cf. Drak. ad Liv. 30, 15, 9; Rudd. II. p. 73; and Roby, II. § 1321): aeger consilii, infirm in purpose, Sall. Fragm. ap. Arusian, p. 212 Lind., and Stat. Th. 9, 141:

    animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; Curt. 4, 3, 11.— Of cause:

    rerum temere motarum,

    Flor. 3, 17, 9:

    morae,

    Luc. 7, 240:

    delicti,

    Sil. 13, 52:

    pericli,

    id. 15, 135:

    timoris,

    id. 3, 72.—
    (γ).
    With ab:

    A morbo valui, ab animo aeger fui,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26.—
    B.
    Trop., of a diseased condition of the state, suffering, weak, feeble:

    maxime aegra et prope deposita rei publicae pars,

    Cic. Verr. 2, 1, 2:

    qui et semper aegri aliquid esse in re publica volunt,

    Liv. 5, 3; Flor. 3, 23 al.— Of the eyes, evil, envious:

    recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere,

    Tac. H. 2, 20 (Halm here reads acribus). —Of abstr. things, sad, sorrowful, grievous, unfortunate (class., but for the most part poet.):

    numquam quidquam meo animo fuit aegrius,

    Plaut. Am. 3, 2, 29 (where aegrius may be the adv.;

    v. aegre below): dolores aegri,

    Lucr. 3, 905:

    luctus,

    id. 3, 933:

    amor,

    Verg. G. 4, 464:

    mors,

    id. ib. 3, 512:

    spes,

    i. e. faint, slight hope, Sil. 9, 543:

    fides,

    wavering, id. 2, 392 al. —As subst.: aegrum, i, n.:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    more pain, Plaut. Am. 2, 2, 11:

    sed cui nihil accidit aegri,

    Lucr. 5, 171.— Adv.: aegrē.— Lit.
    a.
    Object.
    (α).
    Uncomfortably:

    nescio quid meo animost aegre,

    disturbs my mind, vexes, annoys me, Plaut. Merc. 2, 3, 35; so, aegre esse alicui, often in Plaut. and Ter. (like bene or male esse alicui); Plaut. Bacch. 5, 1, 26; id. Capt. 3, 5, 43; Ter. Hec. 2, 1, 63 al.; cf.

    opp. volupe, volup: si illis aegrest, mihi quod volup est,

    Plaut. Mil. 3, 1, 152.— Absol.:

    aegre est,

    Ter. Ad. 1, 2, 57.—Also:

    aegre facere alicui,

    to vex, hurt, Plaut. Cas. 3, 4, 17; Ter. Eun. 5, 5, 31; and:

    aegre audire aliquid ex aliquo,

    any thing annoying, disagreeable, id. Hec. 5, 1, 39.—
    (β).
    With difficulty or effort (opp. facile):

    omnis conglutinatio recens aegre, inveterata facile divellitur,

    Cic. de Sen. 20, 72; cf.:

    inveteratio, ut in corporibus, aegrius depellitur quam perturbatio,

    id. Tusc. 4, 37, 81; and:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    nec magis versutus nec quo ab caveas aegrius,

    Plaut. As. 1, 1, 106:

    aegre rastris terram rimantur,

    Verg. G. 3, 534 al.:

    non aegre persequi iter,

    Col. 9, 8, 9; so,

    haud aegre,

    Curt. 4, 3, 10; 10, 8, 22. —More freq.,
    (γ).
    = vix, Gr. mogis, hardly, scarcely:

    aegre nimis risum continui,

    Plaut. As. 3, 2, 36:

    aegre me tenui,

    Cic. Att. 16, 11:

    aegre fero, v. fero: aegre abstinere quin, etc.,

    Liv. 2, 45:

    aegre stantes,

    Tac. Agr. 36 al. —Hence often vix aegreque in connection, Plaut. Poen. 1, 2, 27; Flor. 2, 10; Macr. Somn. Scip. 1, 7; id. S. 1, 7; App. M. 1, p. 111.—
    b.
    Subject., with grief, regret, displeasure, or dislike, unwillingly, reluctantly: discessit, aegre ferens, distempered, vexed (opp. laetus), Cic. Div. 1, 33 fin.:

    aegre pati,

    Liv. 1, 9 et saep.:

    aegre tolerare,

    Tac. Agr. 13:

    si alibi plus perdiderim, minus aegre habeam, i. e. feram,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 16:

    aegre carere,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 13. — Comp.:

    quod aegrius patimur,

    Liv. 7, 13: aegrius accipere, Tac. Ann. 4, 71.— Sup.:

    aegerrime ferre,

    Sall. J. 87: aegerrime pati Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 105.

    Lewis & Short latin dictionary > aeger

  • 2 aegrum

    aeger, gra, grum, adj. [Curtius proposes to connect it with ep-eigô, to press, drive; aigis, storm-wind; aiges, waves; and Sanscr. egāmi, to tremble; trembling, shaking, being a common symptom of illness], designates indisposition, as well of mind as of body (while aegrotus is generally used only of physical disease; class.; in Cic. far more frequent than aegrotus; Celsus uses only aeger, never aegrotus).
    I.
    Lit., of the body, ill, sick, unwell, diseased, suffering.
    (α).
    Of men:

    homines aegri morbo gravi,

    Cic. Cat. 1, 13:

    graviter aegrum fuisse,

    id. Div. 1, 25; id. Tusc. 2, 25, 61:

    infirma atque aegra valetudo,

    id. Brut. 48 fin.:

    aegro corpore esse,

    id. ad Quir. 1 fin.:

    ex vulnere,

    id. Rep. 2, 21:

    vulneribus,

    Nep. Milt. 7:

    pedibus,

    Sall. C. 59, 4; so Liv. 42, 28; Tac. H. 3, 38;

    Wernsd. Poët. L. Min. 6, 197, 8: stomachus,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    anhelitus,

    shortness of breath, Verg. A. 5, 432.—At a later period constr. with gen. or acc.:

    Psyche aegra corporis, animi saucia,

    App. M. 4, 86, p. 310 Oud. (cf. id. ib. 5, 102, p. 360 Oud.: Psyche corporis et animi alioquin infirma; and Liv. Andron. ap. Prisc. p. 725 P.:

    inops, aegra sanitatis, where, however, Bothe suspects aegra to be a gloss.): memini, me quondam pedes tunc graviter aegrum,

    Gell. 19, 10.—Subst., a sick person, Cic. Div. 2, 3:

    ne aegri quidem omnes convalescunt,

    id. N. D. 2, 4: aegro adhibere medicinam, id. de Or. 2, 44, 186:

    vicinum funus aegros exanimat,

    Hor. S. 1, 4, 126:

    ungebant oleo multos aegros,

    Vulg. Marc. 6, 16; ib. Act. 5, 16. —Hence, ab aegris servus, an attendant on the sick, a nurse (cf. ab):

    D. M. SEXTORIO AVG. LIB. AB AEGRIS CVBICVLARIORVM,

    Inscr. Orell. 2886.—
    (β).
    Of brutes:

    sues aegri,

    Verg. G. 3, 496; so Col. 6, 5, 1:

    avidos inlidit in aegrum Cornipedem cursus,

    i. e. wounded, Stat. Th. 11, 517.—
    (γ).
    Of plants, diseased:

    seges aegra,

    Verg. A. 3, 142:

    aegra arbor,

    Pall. Febr. 25, 23:

    vitis,

    id. Mart. 7, 4.—
    II.
    Fig.
    A.
    Of the mind, troubled, anxious, dejected, sad, sorrowful, etc., of any agitation of the passions or feelings, of love, hope, fear, anxiety, sorrow:

    aeger animus,

    Sall. J. 74:

    aegris animis legati superveniunt,

    Liv. 2, 3, 5; cf.

    Drak. ad h. l.: scribendi cacoëthes aegro in corde senescit,

    Juv. 7, 52: aegri mortales, i. e. miseri (deiloi brotoi, oizuroi, poluponoi), Verg. A. 2, 268; constr. with abl., gen., and ab.
    (α).
    With abl.: Medea animo aegra, amore saevo saucia, Enn. ap. Cic. Cael. 8 (the later edd. animo aegro, as B. and K.):

    animus aeger avaritiā,

    Sall. J. 31:

    amore,

    Liv. 30, 11:

    curis,

    Verg. A. 1, 208 al. —
    (β).
    With gen. of respect (cf. Drak. ad Liv. 30, 15, 9; Rudd. II. p. 73; and Roby, II. § 1321): aeger consilii, infirm in purpose, Sall. Fragm. ap. Arusian, p. 212 Lind., and Stat. Th. 9, 141:

    animi,

    Liv. 1, 58; 2, 36; Curt. 4, 3, 11.— Of cause:

    rerum temere motarum,

    Flor. 3, 17, 9:

    morae,

    Luc. 7, 240:

    delicti,

    Sil. 13, 52:

    pericli,

    id. 15, 135:

    timoris,

    id. 3, 72.—
    (γ).
    With ab:

    A morbo valui, ab animo aeger fui,

    Plaut. Ep. 1, 2, 26.—
    B.
    Trop., of a diseased condition of the state, suffering, weak, feeble:

    maxime aegra et prope deposita rei publicae pars,

    Cic. Verr. 2, 1, 2:

    qui et semper aegri aliquid esse in re publica volunt,

    Liv. 5, 3; Flor. 3, 23 al.— Of the eyes, evil, envious:

    recentem aliorum felicitatem aegris oculis introspicere,

    Tac. H. 2, 20 (Halm here reads acribus). —Of abstr. things, sad, sorrowful, grievous, unfortunate (class., but for the most part poet.):

    numquam quidquam meo animo fuit aegrius,

    Plaut. Am. 3, 2, 29 (where aegrius may be the adv.;

    v. aegre below): dolores aegri,

    Lucr. 3, 905:

    luctus,

    id. 3, 933:

    amor,

    Verg. G. 4, 464:

    mors,

    id. ib. 3, 512:

    spes,

    i. e. faint, slight hope, Sil. 9, 543:

    fides,

    wavering, id. 2, 392 al. —As subst.: aegrum, i, n.:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    more pain, Plaut. Am. 2, 2, 11:

    sed cui nihil accidit aegri,

    Lucr. 5, 171.— Adv.: aegrē.— Lit.
    a.
    Object.
    (α).
    Uncomfortably:

    nescio quid meo animost aegre,

    disturbs my mind, vexes, annoys me, Plaut. Merc. 2, 3, 35; so, aegre esse alicui, often in Plaut. and Ter. (like bene or male esse alicui); Plaut. Bacch. 5, 1, 26; id. Capt. 3, 5, 43; Ter. Hec. 2, 1, 63 al.; cf.

    opp. volupe, volup: si illis aegrest, mihi quod volup est,

    Plaut. Mil. 3, 1, 152.— Absol.:

    aegre est,

    Ter. Ad. 1, 2, 57.—Also:

    aegre facere alicui,

    to vex, hurt, Plaut. Cas. 3, 4, 17; Ter. Eun. 5, 5, 31; and:

    aegre audire aliquid ex aliquo,

    any thing annoying, disagreeable, id. Hec. 5, 1, 39.—
    (β).
    With difficulty or effort (opp. facile):

    omnis conglutinatio recens aegre, inveterata facile divellitur,

    Cic. de Sen. 20, 72; cf.:

    inveteratio, ut in corporibus, aegrius depellitur quam perturbatio,

    id. Tusc. 4, 37, 81; and:

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    nec magis versutus nec quo ab caveas aegrius,

    Plaut. As. 1, 1, 106:

    aegre rastris terram rimantur,

    Verg. G. 3, 534 al.:

    non aegre persequi iter,

    Col. 9, 8, 9; so,

    haud aegre,

    Curt. 4, 3, 10; 10, 8, 22. —More freq.,
    (γ).
    = vix, Gr. mogis, hardly, scarcely:

    aegre nimis risum continui,

    Plaut. As. 3, 2, 36:

    aegre me tenui,

    Cic. Att. 16, 11:

    aegre fero, v. fero: aegre abstinere quin, etc.,

    Liv. 2, 45:

    aegre stantes,

    Tac. Agr. 36 al. —Hence often vix aegreque in connection, Plaut. Poen. 1, 2, 27; Flor. 2, 10; Macr. Somn. Scip. 1, 7; id. S. 1, 7; App. M. 1, p. 111.—
    b.
    Subject., with grief, regret, displeasure, or dislike, unwillingly, reluctantly: discessit, aegre ferens, distempered, vexed (opp. laetus), Cic. Div. 1, 33 fin.:

    aegre pati,

    Liv. 1, 9 et saep.:

    aegre tolerare,

    Tac. Agr. 13:

    si alibi plus perdiderim, minus aegre habeam, i. e. feram,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 16:

    aegre carere,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 13. — Comp.:

    quod aegrius patimur,

    Liv. 7, 13: aegrius accipere, Tac. Ann. 4, 71.— Sup.:

    aegerrime ferre,

    Sall. J. 87: aegerrime pati Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 105.

    Lewis & Short latin dictionary > aegrum

  • 3 fidelis

    fĭdēlis, e, adj. [1. fides], that may be trusted or relied upon, trusty, faithful, sincere, true (class.; syn. fidus).
    I.
    Prop.
    A.
    Adj., constr. absol., with dat., or with in and acc.
    (α).
    Absol.:

    cum et civis mihi bonus et firmus amicus ac fidelis videretur,

    Cic. Cael. 6, 14: doctus, fidelis, Suavis homo, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 249 ed. Vahl.):

    boni fidelesque socii,

    Liv. 22, 37, 4; 9, 2, 5; 29, 7, 2; 22, 37, 4 Drak. N. cr.; cf.:

    sociis multo fidelioribus utimur,

    Cic. Att. 5, 18, 2:

    est urbs Massilia fortissimorum fidelissimorumque sociorum,

    id. Font. 1, 3:

    fidelissima conjux,

    id. Q. Fr. 1, 3, 3:

    medicus multum celer atque fidelis,

    Hor. S. 2, 3, 147:

    minister,

    id. C. 4, 4, 3:

    seu visa est catulis cerva fidelibus,

    id. ib. 1, 1, 27:

    multorum opes praepotentium excludunt amicitias fideles,

    Cic. Lael. 15, 54:

    consilium,

    id. Agr. 2, 2 fin.; cf. id. Clu. 31, 85:

    opera,

    id. Caecin. 5, 14; cf.:

    operā Commii fideli atque utili,

    Caes. B. G. 7, 76, 1:

    cura,

    Ov. H. 1, 104:

    silentium,

    Hor. C. 3, 2, 25:

    desideria (patriae),

    id. ib. 4, 5, 15:

    lacrimae,

    i. e. true, genuine, Ov. H. 14, 127.—
    (β).
    With dat.:

    qui (Cn. Pompeius) unum Deiotarum fidelem populo Romano judicavit,

    Cic. Phil. 11, 13, 34:

    cave tu illi fidelis potius fueris quam mihi,

    Plaut. Aul. 4, 2, 11:

    illi fuisti quam mihi fidelior,

    id. Capt. 3, 5, 58:

    habere aliquem fidelem sibi,

    id. Bacch. 3, 3, 87:

    quem sibi fidelem arbitrabatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7; Hor. Ep. 2, 2, 1; Quint. 11, 2, 42.—
    (γ).
    With in and acc.:

    quam fideli animo et benigno in illam fui,

    Ter. Hec. 3, 5, 22; cf. Cic. Mil. 10, 29:

    in amicos,

    Sall. C. 9, 2 (others read: in amicis, v. Kritz. ad h. 1.).—
    b.
    Subst.: fĭdēlis, is, m., a trusty person, a confidant:

    si quem tuorum fidelium voles, ad me mittas,

    Cic. Fam. 4, 1, 2.
    II.
    Transf., in gen., of things, to be depended upon, sure, safe, strong, firm, durable (rare but class.):

    nam et doctrina et domus, et ars et ager etiam fidelis dici potest: ut sit, quomodo Theophrasto placet, verecunda tralatio,

    Cic. Fam. 16, 17, 1:

    in nave tuta ac fideli,

    id. Planc. 41, 97:

    lorica,

    Verg. A. 9, 707:

    portus,

    Ov. Tr. 4, 5, 5:

    materies terebinthi ad vetustatem,

    Plin. 13, 6, 12, § 54;

    structura,

    Front. Aquaed. 123:

    rimis explendis fidelior pice,

    Plin. 16, 36, 64, § 158:

    fidelissimum glutinum,

    id. 28, 17, 71, § 236.—Hence, adv., in two forms: fĭdē-lĭter (class.) and fĭdēle (ante- and postclass.).
    I. (α).
    Form fideliter:

    constanter et fideliter in amicitia alicujus permanere,

    Liv. 33, 35, 9:

    vivere simpliciter, fideliter vitaeque hominum amice,

    Cic. Off. 1, 26, 92:

    obtestatur per sua antea fideliter acta, etc.,

    Sall. J. 71 fin.:

    aliquid fideliter curare,

    Cic. Att. 15, 20, 4: valetudini inservire, Tiro ap. Cic. Fam. 16, 17, 1:

    colere amicos,

    Plin. Ep. 7, 31, 5:

    discere artes ingenuas,

    Ov. P. 2, 9, 47:

    retinent commissa (aures),

    Hor. Ep. 1, 18, 70; cf.:

    ejus (memoriae) duplex virtus, facile percipere et fideliter continere,

    Quint. 1, 3, 1:

    exstincta parum fideliter incendia,

    Flor. 3, 5 med.
    (β).
    Form fidele:

    fac fidele sis fidelis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79: militare, Prud. steg. 10, 428. —
    b.
    Comp.:

    quo propior quisque est servitque fidelius aegro,

    Ov. M. 7, 563; Plin. Ep. 6, 24, 3.—
    c.
    Sup.: ut is optime te laudasse [p. 746] videatur, qui narraverit fidelissime, Plin. Pan. 56, 2.—
    2.
    (Acc. to II.) Surely, strongly, firmly: per quorum loca fideliter mihi pateret iter, Planc. in Cic. Fam. 10, 23, 2:

    oratoris futuri fundamenta fideliter jacere,

    Quint. 1, 4, 5:

    quod fideliter firmum est, a primis statim actionibus arripere optimum est,

    firmly grounded, id. 6, 4, 14; cf. Gell. 15, 2, 6.— Comp.:

    qui quartanum passus convaluerit, fidelius constantiusque postea valiturum,

    Gell. 17, 12, 3:

    memoriae inhaerere fidelius,

    Quint. 10, 6, 2; cf. id. 10, 3, 2.— Sup.:

    fortunae inaurato fidelissime simulacro,

    very solidly, durably, Plin. 33, 3, 19, § 61.

    Lewis & Short latin dictionary > fidelis

  • 4 sanitas

    sānĭtas, ātis, f. [sanus], soundness of body, health (class., = valetudo bona; opp. valetudo mala, imbecillitas; cf.

    also salus): est enim corporis temperatio, cum ea congruunt inter se, e quibus constamus, sanitas: sic animi dicitur, cum ejus judicia opinionesque concordant,

    Cic. Tusc. 4, 13, 30; cf. id. ib. 3, 5, 10.
    I.
    Lit.:

    Apollo, quaeso te, ut des Salutem et sanitatem nostrae familiae,

    Plaut. Merc. 4, 1, 13 (for which, in the old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 3: duis bonam salutem valetudinemque; v. salus, I. A. init.): ut alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. prooem. init.:

    qui incorruptā sanitate sunt,

    Cic. Opt. Gen. 3, 8 (for which, shortly before:

    contenti bonā valetudine): aegro interim nil ventura sanitas prodest,

    Sen. Ep. 117, 26; Tac. A. 1, 68 fin.:

    si robur corporibus bonum, non est minus sanitas,

    Quint. 5, 10, 89 N. cr.; so, corporis (with integritas), Gell. 18, 1, 5:

    pecoris,

    Varr. R. R. 2, 1, 21:

    hostiae,

    id. ib. 2, 5, 11: donec sanitate ossis dolor finiatur, by the healthy condition of the bone, i. e. by the bone ' s being completely healed, Cels. 8, 8 fin.:

    ad sanitatem dum venit curatio,

    while the cure is being perfected, Phaedr. 5, 7, 12; cf.:

    folia ligni ad sanitatem gentium,

    Vulg. Apoc. 22, 2:

    redire in statum pristinum sanitatis,

    Ambros. in Psa. 40, 12:

    restitui sanitati,

    to recover, Vulg. Matt. 12, 13; Sulp. Sev. Chron. 1, 13 fin.:

    sanitatem reddere,

    Cels. 2, 8; Arn. 7, 39:

    pristinae aliquem sanitati restituere,

    Hier. Ep. 76, 8; Sulp. Sev. Vit. St. Mart. 21:

    recipere sanitatem,

    Just. 11, 8, 9; Cels. 6, 15 fin.:

    recuperare sanitatem,

    Just. 20, 2, 9; 32, 3, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    Soundness of mind (opp. to passionate excitement), right reason, good sense, discretion, sanity, etc. (v. Cic. Tusc. 4, 13, 30 supra):

    sanitatem enim animorum positam in tranquillitate quādam constantiāque censebant,...quod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas esse non posset,

    Cic. Tusc. 3, 4, 9:

    sua quemque fraus, suum scelus de sanitate ac mente deturbat,

    id. Pis. 20, 46; pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugnantia sanitate spoliat animum morbisque perturbat, id. Tusc. 4, 10, 23:

    plebem ad furorem impellit, ut facinore admisso ad sanitatem pudeat reverti,

    Caes. B. G. 7, 42; 1, 42:

    ad sanitatem se convertere,

    Cic. Sull. 5, 17:

    ad sanitatem redire,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    ad sanitatem reducere,

    id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

    perducere ad sanitatem,

    Hirt. B. G. 8, 22; Cic. Phil. 11, 14, 37; Liv. 2, 29; 2, 45; Phaedr. 4, 25, 35:

    est omnino Priscus dubiae sanitatis,

    Plin. Ep. 6, 15, 3.—
    B.
    Of style, soundness or correctness of style, propriety, regularity, purity, etc.:

    insulsitatem et insolentiam, tamquam insaniam orationis odit, sanitatem autem et integritatem quasi religionem et verecundiam orationis probat,

    Cic. Brut. 82, 284:

    summi oratoris vel sanitate vel vitio,

    id. ib. 80, 278:

    ut (eloquentia) omnem illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet,

    lost all the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. ib. 13, 51 (v. salubritas, I. fin.; and cf. id. Opt. Gen. 3, 8):

    qui suae imbecillitati sanitatis appellationem, quae est maxime contraria, obtendunt,

    Quint. 12, 10, 15; cf. Tac. Or. 23:

    eloquentiae,

    id. ib. 25.—
    C.
    Rarely of other abstract things:

    victoriae,

    solidity, permanence, Tac. H. 2, 28 fin.:

    metri,

    regularity, correctness, Macr. S. 5, 17 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sanitas

См. также в других словарях:

  • BLAESUS nomine Funius — Lugdunensis Galliae rector, cum Italica legione et ala Taurina Lugduni tendentibus ad partes Vitellii accessit. Tacit. Hist. l. 1. c. 59. genere illustri, largus animô et par opibus, qui Vitellio mullô principali paratu, sed veteri egestate… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • OPERA — diurnum officium, Paul. l. 1. deoper. Libert. vel quia per diem laborandum est, ut in l. 2. ff. de ann. leg. vel quia certô diei tempore absolvatur. Tametsi sint etiam officia nocturna, sed ICtus ad frequentiam respexit, Spiegelius apud Ioh.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»